اشاره ای مختصر بر تحول باستان شناسی در ایران

دسته بندي : علوم انسانی » باستان شناسی
از زمان تشكيل اداره كل باستان شناسي كه خود تغيير نام يافته اداره عتيقات بوده است و امروز به عنوان «مركز باستان شناسي ايران» يكي از سازمان هاي تابع وزارت فرهنگ و آموزش عالي است بيش از نيم قرن نمي گذرد.
قدمت تأسيس گروه آموزشي باستانشناسي در دانشگاه تهران حتي به نيم قرن هم نمي رسد. اين دو نهاد فرهنگي، تحقيقاتي و پژوهشي به عنوان دو تشكيلات سازمان يافته ايراني به آن اندازه جديد هستند كه احتمالاً تدوين تاريخ چگونگي تغييرات و تحولات آن نياز به زمان بيشتري دارد تا مدارك و اسناد رويدادهاي درون سازماني آنها را بتوان به راحتي در اختيار داشت. به همين جهت مي توان عنوان اشاره مختصر بر تحول تشكيلات باستان شناسي در ايران را براي اين بررسي انتخاب نمود و هدف از چنين بررسي را نظري بر فعاليت هاي تحقيقاتي و پژوهشي در زمينه مطالعات باستان شناسي و تشيلاتي آن در ايران و توسط ايرانيان دانست. جديد بودن تشكيلات باستان شناسي در ايران با نهادهاي مشابه در ساير نقاط جهان را با يك مقايسه ساده مي توان روشن نمود. مثلاً «با مقايسه با موطه لوور (Luvro) در پاريس كه در سال 1793 ميلادي (برابر 1172هـ.ش) 4 سال بعد از پيروزي انقلاب كبير فرانسه از طرف انقلابيون به ملت فرانسه اهدا شد و رسماً» موزه جمهوري فرانسه كه گاهي نيز به نام موزه ملي فرانسه ناميده مي شد افتتاح گرديد، در ايران فكر تأسيس يك موزه ملي 123 سال بعد از آن پديد آمد. اگر در كشور انگلستان در سال 1882 ميلادي لايحه حفظ ميراث فرهنگي توسط يك بانكدار عضو پارلمان به نام جان لوباك به مجلس ارائه و از تصويب مجلس انگلستان گذشت در ايران مجلس شوراي ملي در سال 1306 هـ . ش (برابر 1927 ميلادي) موفق شد امتياز انحصار حفاري و كاوش هاي باستاني در تمام ايران را كه رسماً در سال 1900 ميلادي (1279 هـ . ش) به دولت فرانسه واگذار شده بود فقط به طور مشروط لغو نمايد (به اين موضوع در آينده بيشتر خواهيم پرداخت).