مقاله ريشه هاي اجتماعي ـ فرهنگي شكستها و تدابير جبراني متداول

دسته بندي : علوم انسانی » علوم اجتماعی
يكي از ريشه هاي مهم شكستهاي تحصيلي مربوط به ساختارهاي مسلماً بسيار به هم مرتبط ـ جامعه و مدرسه در سطوح مختلف آنها مي شود پ . بورديو و پاسرون دقيقاً نشان داده اند كه چگونه سازمان آموزش سعي دارد جامعه را در همان وضع و با همان سلسله مراتب در خود بازسازي كند . با اين حال غالباً در مدرسه وجود نيروي دگرگوني اجتماعي بالقوه اي تشخيص داده شده است . گر چه از اين لحاظ بايد از هر گونه خيال پردازي خودداري كرد و اگر چه مدرسه به خودي خود رهايي بخش نيست اما نقش آن در يك جامعه دموكراتيك نمي تواند مشروع دانستن تفاوت گذاريهاي اجتماعي ـ اقتصادي بين دانش آموزان و حتي تأييد اين امر باشد . عقيده منفي گرايانه اي كه بر حسب آن مدرسه بدون يك انقلاب سياسي و اجتماعي كامل داراي قدرتي نخواهد بود ديگر پذيرفتني نيست زيرا اگر اين اصل هم قبول شود ياراي آن را ندارد كه تاريخ و اثرات آن را پيش بيني كند . سازمانهاي آموزشي نيرويي را در اختيار دارند كه از آن بايد براي كاستن از مشكلات پيچيده اجتماعي ـ فرهنگي استفاده كنند از اين راه كه به دانش آموزان خود پذيرش و تربيتي را تفويض كنند كه تا حدي رهايي بخش آنان از رنج نابرابريهاي اجتماعي ـ اقتصادي باشد . نابرابريهايي كه تا كنون تحمل كرده اند و هم اكنون متحمل مي شوند .
1ـ همپوشي ريشه هاي اجتماعي ـ آموزش و شخصي : يك تحليل موجز در مورد ريشه هاي اجتماعي ـ آموزشي تعداد معتنابهي از شكستهاي تحصيلي نشان خواهد داد كه چگونه والدين معلمان و اصلاح گرايان مي توانند به خشكاندن آنها كمك كنند .
در اين فصل و همچنين فصول بعدي ما در صدد تفكيك ريشه اجتماعي از ريشه آموزش بر نخواهيم آمد : زيرا اين دو بنا به دلايل بسيار از يكديگر جدايي ناپذير هستند و اين امر در طول اين تحقيق مورد تأييد قرار خواهد گرفت بارزترين نشانه اين پيوند ناگسستني در امكاناتي به چشم مي خورد كه مدرسه و همچنين خانواده از لحاظ دخالت مؤثر در اين رابطه علت و معلولي به هم پيوسته در اختيار دارند .
رابطه بين بالا بودن سطح اجتماعي والدين و موفقيت تحصيلي دانش آموز كه تا مدتها ناشناخته مانده بود بالاخره بلامنازع از آب در آمد و ما در اين مقام درصدد به تأييد مجدد رساندن آن بر نمي آييم . ليكن به منظور نشان دادن گستره اين واقعيت كار خود را در اين مبحث از اين پس پربار به ارائه دو رشته آمار يكي آمار تحصيلي و ديگري آمار روان سنجي محدود مي كنيم .
تحقيق روان سنجي باشر و روشلن بين دانش آموزاني كه والدينشان به مشاغل دو انتهاي نردبان اجتماعي ( مشاغل آزاد و مناصب عالي از يك سو و مزدبگيران زراعي از سوي ديگر ) اشتغال دارند فواصلي تا 29 نمره در آزمونهاي كلامي و 7 نمره در تستهاي غير كلامي نشان مي دهد . موضوع قابل اهميت آن كه اين تفاوتها تنها از 18 ماهگي تا دوسالگي به بعد ديده مي شوند يعني سني كه در آن تاثير محيط آغاز به محسوس واقع شدن مي كند . ضمناً در واقع اين همان سني است كه در آن اكتسابهاي وراثتي آغاز به ظهور مي كنند . در صفحات بعد شاهد جدال در مورد وراثت و محيط خواهيم بود و هدف تنها مطرح ساختن نظري اين بحث نيست بلكه اين كار به منظور تأييد آن است كه ظاهراً بايد هر چه زودتر خود را از سياست كنار بكشيم . ما در اين مقام بيشتر به تحليل برخوردهاي سهمگين و شايد جبران پذير محيطهاي اجتماعي ـ فرهنگي تا بدان حد متفاوتي خواهيم پرداخت كه دانش آموزان متعلق به آنها در عين حال از اين پس به نحو بدون تمايزي در آموزش جمعي به دور هم گرد خواهند آمد .
بارزترين برخورد مربوط به بازي پيچيده محيط اجتماعي خانواده و شخصيت يعني سطح آروزهاي دانش آموز است .
2ـ موقعيت اجتماعي اقتصادي دانش آموز و سطح آروزهاي او : سطح آرزوهاي دانش آموز متعللق به محيط سرمايه داري را دانش آموز متعلق به يك خانواده معلم يا نظامي يا كارمند يا كارگر يدي و يا كشاورز روستايي كاملاً متفاوت است و همين تفاوتهاي كمي و كيفي به توجيه فاصله با نتايج تحصيلي و وفور بسيار زياد شكستهاي تحصيلي در طبقات اجتماعي كم انگيزه تر و كم تشويقتر به رغم وجود سطح تواناييها و شخصيت برابر ، كمك مي كند . تحقيقاتي ترديد ناپذير به اثبات رسانده اند كه تا چه حد «موقعيت» دانش آموزان در برابر آموزش تا حد زيادي بستگي به موقعيت گروه خانواده او در مقابل گروه عظيم اجتماعي دارد. در سطح اجتماعي ممتاز موقعيت خانواده براي دانش آموز يك نمونه است اما در عين حال يك ايمني حمايتي نيز هست . در ................................................